Nieuw werk van Olavo Amado (Sao Tomé en Principe, 1979). Het is bijna 6 jaar geleden dat Amado een tentoonstelling had in Galerie 23. De kunstenaar is in de tussentijd zeer actief geweest met onder andere in 2015 een residentie bij OMI International Arts Center in New York.
HET LEVEN ALS LABYRINT
In 1979, vier jaar na de onafhankelijkheid van Sao Tomé en Principe, werd Olavo Amado er geboren. De twee eilanden voor de westkust van Afrika werden in de 15de eeuw al door Portugal ontdekt en gekoloniseerd. Ze vormen bij elkaar het kleinste Afrikaanse land. Economisch gezien moet het land het van de cacao en het toerisme hebben. Wat voedsel betreft is het selfsupporting. “The jungle is full of fruits and the sea is full of fish”, trompettert de nationale website van het “paradijs op aarde”.
De meeste toeristen komen op de natuur af, maar er is sprake van een kunstcircuit, hoe klein ook. Galerie Teia d’Arte in Sao Tomé is een soort cultureel centrum waar tentoonstellingen worden gepresenteerd, naast allerlei andere culturele evenementen. Het viert dit jaar zijn tiende verjaardag. CACAU is een groot, gerestaureerd kantoorgebouw met een koloniaal verleden, waarin onderwijs wordt gegeven aan jongeren met artistieke talenten, naast workshops, lezingen etc. In 2008 was het de hoofdlocatie van de vijfde ‘Biennial of Sao Tomé and Principe’. De Biënnale Stichting bestaat nog steeds, wordt zelfs vanuit Nederland financieel ondersteund, maar functioneert nu als een soort wereldwijd biënnale platvorm. Ze organiseert ontmoetingen, symposia e.d. en brengt zo nu en dan een publicatie uit.
Zoals in veel Afrikaanse landen heeft de voormalige kolonisator een cultureel centrum achtergelaten. Ook daar zijn regelmatig (culturele) tentoonstellingen te bezichtigen.
Binnen deze bescheiden maar natuurrijke context werkt Olavo Amado. Het schilderij is zijn belangrijkste medium, al moet dat bij hem niet zo strikt genomen worden. Soms lopen schilderij en collage in elkaar over. Ook in zijn thematiek laat hij zich niet beperken. Toch loopt er wel een rode draad doorheen. Hij omschreef het leven ooit als een labyrint. “Je weet nooit wat je de volgende dag te wachten staat.” Met name in zijn abstractere werken lijkt hij dit uitgangspunt haast letterlijk vorm te geven. Het hele oppervlak is gevuld met labyrintachtige vormen. Heel kleurig, in elkaar grijpend, warrig. Omdat hij daarin soms ronde vormen schildert die doen denken aan bloemblaadjes, is het mogelijk deze schilderijen te interpreteren als een bovenaanzicht van een stuk natuur. Te midden van die zoekende vormen kan opeens een menselijk figuur opduiken. Vaak zijn dat vrouwen. Het is ook mogelijk dat de vormen geheel of gedeeltelijk plaats maken voor een vol palet van takjes, vogeltjes en andere natuurlijke elementen. Abstractie en figuratie gaan in deze schilderijen een verbond aan.
Naast deze werken schildert Olavo Amado ook portretten. Figuratief, expressionistisch, in kleuren die de werkelijkheid overstijgen. Vaak ‘versiert’ hij die portretten met dezelfde labyrintachtige vormen die zo kenmerkend zijn voor zijn abstracte werk. Gek genoeg is het eveneens mogelijk dat daarin opeens een uiterst alledaags symbool of teken opduikt. Een verkeersbord bijvoorbeeld. De kunstenaar zoekt kennelijk naar contrasten om de aandacht van de kijker op zijn werk te richten.
Olavo Amado is geen kunstenaar van de wereldverbeterende thema’s. Hij put zijn inspiratie uit zijn directe omgeving. Onder andere in verband met deze tentoonstelling heeft hij een aantal weken in Nederland doorgebracht. Een artist in residence periode waarin hij nieuw werk heeft gemaakt. Op het moment dat ik dit schrijf kan ik het resultaat daarvan nog niet zien. Het zou me echter niet verbazen als deze andere omgeving valt af te lezen aan zijn recente schilderijen. Het vertrouwde labyrint van zijn vaderland zal ongetwijfeld zijn vervangen door het kille labyrint van het onbekende Nederland.
Zoals zoveel Afrikaanse kunstenaars beperkt Amado zich niet tot het kunstenaarsschap. Hij is bijvoorbeeld als docent betrokken bij CACAU (Casa das Artes Criaçao Ambiente Utopias) en hij heeft tentoonstellingen gecureerd voor de Teia d’Arte galerie. Daarnaast is hij secretaris van de VI Biennial of Sao Tomé and Principe’gepland voor juni 2011.
Buiten zijn vaderland is zijn werk o.a. te zien geweest in Portugal en Frankrijk.
Deze galerietentoonstelling is zijn eerste in Amsterdam.
Tekst: Rob Perrée (Amsterdam, februari 2011)
